اثر تراکم و دمای هوا در زمان کاشت بر عملکرد و برخی صفات مورفوفیزیولوژیک گیاه دارویی سیر (Allium sativum L.)

به‌منظور بررسی اثر دمای کاشت و همچنین تراکم بوته بر عملکرد و ویژگی‌های مورفوفیزیولوژیک گیاه سیر (Allium sativum L.) آزمایشی به‌صورت کرت‌‌های خردشده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. تیمارهای آزمایشی شامل سه دمای کاشت بهاره (7.4 درجه سانتی‌گراد، 9 درجه سانتی‌گراد و 11 درجه سانتی‌گراد) و چهار تراکم کاشت (20، 40، 60 و 80 بوته در مترمربع) بودند. برهم‌کنش تیمارها بر عملکرد سیر، وزن برگ، ارتفاع گیاه، کلروفیل کل و کاروتنوئیدها در سطح 1% معنی‌دار بود. در صورتی‌که شاخص برداشت، تعداد سیرچه، میزان کلروفیل a و محتوای نسبی آب فقط تحت تأثیر دمای کاشت و تراکم قرار گرفتند. بیشترین عملکرد سیر (921 گرم در مترمربع) در تیمار کاشت در دمای 7 درجه سانتی‌گراد و با تراکم 80 بوته بدست آمد، در حالی‌که کمترین عملکرد (317 گرم در مترمربع) در شرایط کاشت در دمای 11 درجه سانتی‌گراد و تراکم 20 بوته مشاهده شد. روند تغییرات وزن برگ در تیمارهای مختلف تقریباً مشابه با روند تغییرات عملکرد بود. بیشترین مقدار کلروفیل کل (2.52 میلی‌گرم بر گرم) هنگام کاشت در دمای 9 درجه سانتی‌گراد و تراکم 20 بوته اندازه‌گیری شد، در حالی‌که کمترین مقدار کلروفیل کل (2.07 میلی‌گرم بر گرم) در تیمار کاشت در دمای 11 درجه سانتی‌گراد و تراکم 80 بوته مشاهده شد. بیشترین میزان شاخص برداشت (64.6%) در شرایط کاشت در دمای 7 درجه سانتی‌گراد مشاهده شد و با تأخیر در تاریخ کاشت و افزایش دما شاخص برداشت به‌صورت معنی‌داری کاهش یافت. به‌طوری که در شرایط کاشت در دمای 11 درجه سانتی‌گراد شاخص برداشت در مقایسه با تیمار کاشت در دمای 7.4 درجه سانتی‌گراد حدود 7% کاهش یافت. کمترین تعداد سیرچه در بوته (3.64) در شرایط کاشت در دمای 11 درجه سانتی‌گراد مشاهده شد که باعث شد تعداد سیرچه در مقایسه با تیمار کاشت در دمای 7.4 درجه سانتی‌گراد حدود 25% کاهش یابد. اثر تراکم نیز بر تعداد سیرچه در بوته معنی‌دار بود و در تراکم کاشت 80 بوته سیرچه‌های تولیدشده در بوته بیش از 14% کاهش یافت. از بین دماهای کاشت مورد مطالعه در منطقه بهترین دمای کاشت 7.4 درجه سانتی‌گراد بود، زیرا در این شرایط گیاه دوره رشد طولانی‌تر و فرصت بیشتری برای استفاده از منابع داشت. در هر سه دمای کاشت افزایش تراکم منجر به افزایش عملکرد شد ولی افزایش تراکم در دمای کاشت 7.4 درجه سانتی‌گراد تأثیر بیشتری در افزایش عملکرد داشت.